مشخصات کتاب:
نام کتاب: مبانی اسکریپت نویسی jaws برای نابینایان – کد
نویسنده: مهندس نصرالله رضایی حسین آبادی
سال نشر:
نوع کتاب: گویا
راهنمای تهیه محصول
مقدمه:
در این کتاب برخی از این خدمات از جمله خدمات بانکی، خرید اینترنتی، دسترسی به روزنامه و صفحه‌خوان JAWS یکی از محبوب‌ترین صفحه‌خوان‌ها در جهان است. این نرم‌افزار که برای سیستم‌عامل ویندوز طراحی‌شده امکانات زیادی را در اختیار افراد نابینا قرارمی‌دهد و کار با سیستم‌عامل ویندوز و برنامه‌های بسیاری را برای آنها ممکن‌می‌کند.
هرچند JAWS تا جایی که ممکن باشد بدون هیچگونه نیاز به دسترس‌پذیرکردن با برنامه‌های مختلف کارمی‌کند. اما گاهی به دلیل نامناسب بودن دسترس‌پذیری در یک برنامه یا نیاز به امکاناتی بیشتر که در برنامه گنجانده‌نشده‌است؛ نیاز به دسترس‌پذیرکردن JAWS به وجود می‌آید. برای رفع این نیاز JAWS یک زبان اسکریپت‌نویسی در اختیار کاربرانش قرارداده که با استفاده از آن می‌توان JAWS را برای کار بهتر با یک برنامه دسترس‌پذیرکرد.
در کتاب پیش رو، سعی شده‌است مبانی زبان اسکریپت نویسی jaws و استفاده از آن برای دسترس پذیر کردن برنامه‌ها به شما آموزش داده شود.
ساختار کتاب
این کتاب در چهارده فصل و چهار ضمیمه تهیه‌شده‌است.
- در فصل اول ابتدا با زبان اسکریپت نویسی jaws، سپس با اهداف کتاب و در نهایت با اصطلاحات مهم کتاب آشنامی‌شوید.
- در فصل دوم به Keyboard Manager می‌پردازیم. ابتدا با این برنامه و نحوه اجرای آن آشنامی‌شویم. سپس با پرونده‌های Keyboard Manager آشنامی‌شویم. پس از آن به پنجره Keyboard Manager می‌پردازیم. سپس با یافتن کلیدهای ترکیبی، مشاهده راهنمای کلیدهای ترکیبی و افزودن، تغییر و حذف کلیدهای ترکیبی آشنامی‌شویم و نهایتا تنظیمات Keyboard Manager را بررسی‌می‌کنیم.
- در فصل سوم ابتدا با اسکریپت آشنامی‌شویم. سپس به اسکریپت‌های JAWS و پرونده‌های اسکریپت می‌پردازیم. بعد نحوه پردازش کلیدهای ترکیبی و اجرای توابع در JAWS را مورد بررسی قرارمی‌دهیم و در نهایت اسکریپت‌ها و توابع را با هم مقایسه‌می‌کنیم.
- در فصل چهارم که به Script Manager اختصاص‌یافته ابتدا با برنامه Script Manager، نحوه اجرای آن و پرونده‌های آن آشنامی‌شویم. سپس به نحوه پیمایش در پرونده‌های اسکریپت، جستجو و جایگزینی متن و در نهایت به نحوه مشاهده اطلاعات یک اسکریپت یا تابع می‌پردازیم.
- در فصل پنجم که به ایجاد اسکریپت اختصاص‌دارد ابتدا با شرح و الحاق آشنامی‌شویم. سپس کادر محاوره‌ای New script را مورد بررسی‌قرارمی‌دهیم. پس از آن با قسمت‌های مختلف یک اسکریپت، نحوه ذخیره و کمپایل یک پرونده اسکریپت و در انتها با درج توابع آشنامی‌شویم.
- در فصل ششم با نحوه خواندن اطلاعات با استفاده از اسکریپت آشنامی‌شویم. نخست با نکاتی که قبل از خواندن اطلاعات با اسکریپت باید بدانیم آشنامی‌شویم. سپس با نشانگرهای JAWS، نحوه ذخیره و بازگرداندن آنها، انتقال آنها به محل PC Cursor و حرکت‌دادن آنها آشنامی‌شویم و در انتها به نحوه خواندن اطلاعات با اسکریپت می‌پردازیم.
- در فصل هفتم که به متغیرها و ثابت‌ها اختصاص‌دارد نخست با متغیر و انواع آن، تعریف متغیرها و مقداردهی آنها آشنامی‌شویم. سپس به نحوه استفاده از مجموعه و آرایه می‌پردازیم و در نهایت با ثابت و نحوه تعریف آن آشنامی‌شویم.
- فصل هشتم به ایجاد و خواندن پیام‌ها می‌پردازد. در این فصل با پرونده پیام‌های JAWS، قالب این پیام‌ها و استفاده از جانگهدار در آنها آشنامی‌شویم و در نهایت به نحوه اعلام پیام‌ها می‌پردازیم.
- در فصل نهم که به کنترل جریان اسکریپت با تصمیم‌گیری اختصاص‌یافته ابتدا با عملگرهای منطقی آشنامی‌شویم. سپس به دستورات if، else و ElIf می‌پردازیم. پس از آن با دستورهای تو در تو و دستورهای مرکب و در آخر با حلقه‌های while، for و ForEach آشنامی‌شویم.
- در فصل دهم به فعال‌کردن کلیدها و تایپ با استفاده از اسکریپت می‌پردازیم. در این فصل اول با اسکریپت‌های Pass-through آشنامی‌شویم. سپس به نحوه ایجاد کلید میانبر برای یک گزینه می‌پردازیم. پس از آن با ایجاد تأخیر در اسکریپت آشنامی‌شویم و در نهایت نحوه تایپ با استفاده از اسکریپت را مورد بررسی قرارمی‌دهیم.
- در فصل یازدهم ابتدا با Virtual viewer آشنامی‌شویم. سپس به نحوه بررسی وضعیت Virtual viewer و نحوه غیرفعال‌کردن آن می‌پردازیم. سپس می‌بینیم چگونه می‌هوان پیامی را در Virtual viewer نمایش‌داد و در انتها با نحوه درج کلیدهای ترکیبی به عنوان پیوند در Virtual viewer آشنامی‌شویم.
- در فصل دوازدهم که به درک توابع اختصاص‌دارد ابتدا نگاهی اجمالی به توابع می‌اندازیم. سپس با توابع پیشساخته، توابع تعریف‌شده توسط کاربر، توابع با مقدار برگشتی و توابع رخداد آشنامی‌شویم. سپس به نحوه برنامه‌ریزی توابع برای اجرا پس از زمانی خاص یا پس از پایان صحبت JAWS می‌پردازیم. پس از آن نحوه استفاده از نسخه خاصی از یک تابع را بررسی‌می‌کنیم و در انتها با دستور use آشنامی‌شویم.
- در فصل سیزدهم که به ساختار برنامه‌های Windows اختصاص‌دارد اول با سلسله‌مراتب پنجره‌ها و شناسه‌های آنها شامل handle, class, type, typecode, subtypecode و ControlID آشنامی‌شویم. سپس به نحوه نسبت مجدد نوع به یک پنجره می‌پردازیم. پس از آن با حالت Script utility آشنامی‌شویم و نحوه اعلام اطلاعات پنجره‌ها، حرکت بین پنجره‌ها، تشخیص آشکار و پنهان‌بودن پنجره‌ها، استفاده از Node capture و tree capture و دریافت‌اطلاعات MSAA با استفاده از حالت Script Utility را مورد بررسی قرارمی‌دهیم. پس از آن با نکاتی درباره سفارشی‌سازی برنامه‌ها آشنامی‌شویم و نهایتا با عیب‌یابی و تست اسکریپت آشنامی‌شویم.
- فصل چهاردهم و آخر کتاب به مطالب متفرقه اختصاص‌دارد. در این فصل ابتدا با نوشتن اسکریپت برای یک دامنه اینترنتی خاص آشنامی‌شویم. سپس با ساختار پرونده‌های JAWS و با نحوه مشخص‌کردن مقایسه رشته‌ها آشنامی‌شویم و در آخر نحوه استفاده از کلیدهای لایه‌ای را مورد بررسی قرارمی‌دهیم.
- ضمیمه ۱ لیستی است از کلیدواژه‌های زبان اسکریپت نویسی jaws.
- در ضمیمه ۲ لیست کلیدهای میانبر در Keyboard Manager در اختیار شما قرارگرفته‌است.
- در ضمیمه ۳ می‌توانید به کلیدهای میانبر در محیط Script Manager دسترسی‌پیداکنید.
- در ضمیمه ۴ لیست کاملی از حالت‌های خروجی برای توابع اعلام پیام وجود دارد.
این کتاب دارای یک واژه‌نامه هم هست که در آن اکثر لغات انگلیسی به کار رفته در کتاب، همراه معادل فارسی آنها ارائه شده‌است.
توجه در استفاده
لطفاً در استفاده از کتاب به نکات زیر توجه فرمائید:
- سیستم‌عامل به کار گرفته شده در این کتاب Windows 10 Pro نسخه ۳۲ بیتی می‌باشد.
- نسخه JAWS به کار گرفته‌شده در این کتاب نسخه ۲۰۱۹ می‌باشد.
- پرونده fsdn.chm در پوشه Tools کتاب قراردارد.
- بهتر است در هر قسمت، پس از تمرین و تسلط نسبی به قسمت بعدی بروید.
- عبارات دیگری که همراه صحبت‌های گوینده می‌شنوید، خروجی صفحه‌خوان JAWS نسخه ۲۰۱۹ است؛ صفحه‌خوان، نوشته‌های خروجی برنامه‌ها را به گفتار تبدیل می‌کند.
- با کلمات و عباراتی که از صفحه‌خوان‌ها می‌شنوید به خوبی مأنوس شوید؛ زیرا وقتی با نرم‌افزارها، وب، رایانه و تلفن همراه کار می‌کنید؛ عملا توسط صدای آن‌هاست که می بینید.
قدردانی
در این جا فرصت را غنیمت شمرده و از حمایت خانه‌ی ریاضیات اصفهان، به ویژه آقای دکتر علی رجالی، و از همکاری آقایان میثم امینی، جواد ایزدی، سعید درفشیان، اسماعیل رفاهی، علی شفیعی علویجه، و خانم شراره تقی‌دستجردی که در تهیه‌ی این کتاب ما را یاری کردند و از شما که با نظرات خود موجب ارتقای این کار و کارهای بعدی می‌شوید قدردانی می‌کنیم
فهرست مطالب
- مقدمه
- فصل۱. معرفی
- فصل۲. مدیر صفحه‌کلید (Keyboard Manager)
- فصل۳. اسکریپت چیست؟
- فصل۴. مدیر اسکریپت (Script Manager)
- فصل۵. ایجاد اسکریپت
- فصل۶. خواندن اطلاعات با اسکریپت
- فصل۷. استفاده از متغیرها (Variables) و ثابت‌ها (Constants)
- فصل۸. ایجاد و خواندن پیام‌ها
- فصل۹. کنترل جریان اسکریپت با تصمیم‌گیری
- فصل۱۰. فعال‌کردن کلیدها و تایپ با اسکریپت
- فصل۱۱. استفاده از نمایشگر مجازی (Virtual Viewer)
- فصل۱۲. درک توابع (Functions)
- فصل۱۳. ساختار برنامه‌های Windows
- فصل۱۴. متفرقه
- واژه نامه